14 жніўня беларусы і расіяне адзначаюць Мядовы Спас — адзін з найважнейшых праваслаўных свят. Для нашага рэгіёна гэты дзень асаблівы: менавіта ў гэты дзень мноства паломнікаў збіраецца каля святой крыніцы, што знаходзіцца на мяжы Краснапольскага і Слаўгарадскага раёнаў, каб адзначыць «Макавей». Карэспандэнты газеты пабывалі на месцы падзей, даведаліся пра традыцыі гэтага дня і чаму сюды прыязджаюць з усёй краіны і рэгіёнаў Расіі. Таксама мы сталі сведкамі рэгіянальнага свята «Народная прыпеўка-2025», якое аб’яднала людзей розных узростаў і нацыянальнасцей.
Гісторыя, легенды і паданні — падзагаловак
Многія заўважаюць незвычайны блакітна-зялёны колер вады крыніцы. Чым жа ён абумоўлены? Згодна з інфармацыяй з сайта «Вікіпедыя», вада паступае з глыбіні ад ста да двухсот метраў, цыркуліруючы ў пясчаным мёле. У яе склад уваходзіць павышаная сумесь фтору і крэмнія. Па хімічным складзе вада адносіцца да гідракарбанатнага класа кальцыевых груп. Агульная мінералізацыя складае каля 180 мг/дм³, а тэмпература – каля 5 °C круглы год.
Легенды пра Галубую крыніцу сыходзяць у далёкае мінулае. Адной з іх з’яўляецца наступная:
“Даўным-даўно, калі Сож быў шырокім і паўнаводным, жылі на яго берагах людзі-волаты. Сілай і мужнасцю вызначаўся сярод іх змрочны Марка. А статнасцю і высокароднасцю – вясёлы Сцяпан. Пакахала Сцяпана прыгажуня Кацярына. А ён таксама душой да яе прыкіпеў. Але і Марка Кацярыну кахаў, таму паслаў да яе сватоў. Не адважылася дзяўчына адразу адмовіць яму і прыдумала для жаніхоў спаборніцтва. Выбрала для Сцяпана вялікі камень, а для Марка яшчэ большы. І загадала кідаць іх цераз раку. Хто далей кіне, таму і дасць яна згоду. Кінулі волаты камень за Сож. А калі прыйшлі параўнаць, чый далей упаў, зразумела Кацярына, што не быць ёй з каханым. І сказала тады яна, што ўсё роўна не пойдзе за нялюбага, лепш будзе крыніцай людзям служыць. Ператварылася ў ваду і знікла ў зямлі. Непадалёку ад Сожа прабілася блакітнай крынічкай. З той пары і служыць людзям, адорвае іх чыстай вадой”.
Гэтая легенда размешчана на спецыяльнай шыльдзе побач з вялікім каменем каля крыніцы. Веруючыя лічаць: калі прылегчы да яго і шчыра папрасіць што-небудзь ад усяго сэрца – жаданне абавязкова здзейсніцца. Многія жанчыны прыязджаюць сюды з надзеяй стаць маці – моляцца пра благаслаўленне і аздараўленне.
Месца вакол крыніцы заўсёды было сакральным – тут усталёўвалі капішчы старажытных славянскіх багоў. З наданням хрысціянства яно было асвячона як святое месца. Сёння яно лічыцца адным з першых на тэрыторыі сучаснай Беларусі святынь.
Веруюць, што цудоўныя ўласцівасці вады Галубой крыніцы звязаны не толькі з яе натуральнымі якасцямі, але і з сіламі духоўных традыцый. У дзень Мядовага Спаса (14 жніўня), у гонар Жыватворчага Крыжа Гасподня, Прасвятой Багародзіцы і святых мучанікаў Маккавеяў праводзяцца праваслаўныя богаслужэнні каля крыніцы.
Для ўсходніх славян гэты дзень звязаны с хрышчэннем Русі князем Вялікім Уладзімірам у 988 годзе – менавіта тады Галубая крыніца стала месцам хрышчэння радзімічаў.
Жыхары Прысожжа (Магілёўская і Гомельская вобласці) і суседніх расійскіх рэгіёнаў збіраюцца каля гэтага святога месца ўжо больш за тысячу гадоў. Паломніцтва сюды стала часткай культурнай традыцыі рэгіёна – яно не перарывалася ніколі.
Што думаюць пра месца паломнікі? — падзагаловак
На свяце мы не маглі прайсці міма людзей, каб не пацікавіцца іх меркаваннем пра значэнне гэтага месца.
Кацярына Грышына з Магілёва распавяла: «Мы прыехалі ўсёй сям’ёй пасля доўгага перапынку – дзевяць гадоў не былі тут. У гэтым годзе вырашылі паказаць нашай дачцэ Васілісе гэта святое месца. Мы тры разы прайшліся па крыніцы, набралі цалебную ваду, зайшлі ў храм – паставілі свечкі. Цяпер стаім каля каменя, просім здароўя, чытаем малітвы і верым: усё абавязкова здзейсніцца! Люблю наведваць такія месцы з багатай гісторыяй. Яны дапамагаюць адчуць сувязь са сваімі продкамі».
Моладзь Краснапольшчыны таксама актыўна ўдзельнічае ў святкаванні: Багдан Зуеў адзначае: «Кожны год мы прыежджаем сюды з сям’ёй 14 жніўня. Гэты дзень для нас — сімвал духоўнага адзінства і традыцый продкаў». Ён дадаў: «Мы прывозім мёд, асвячаем яго ў храме, акунаемся ў халодную ваду крыніцы, чытаем малітвы падчас крыжовага ходу. Атмасфера тут асаблівая: адчуваецца духоўнае адзінства людзей розных узростаў і нацыянальнасцей”.
Для многіх паломнікаў Галубая крыніца стала сімвалам надзеі на аздараўленне цела і душы дзякуючы натуральным уласцівасцям вады і сілам духоўных традыцый.
Ярмаркі, рамёствы і прыпеўкі — падзагаловак
Усе бакі жыцця мы можам паспытаць на сабе ў гэты дзень. Духойнае і рэлігійнае суседнічае з матэрыяльным. Тэрыторыя вакол крыніцы ўся – у разнастайных гандлёвых радах і забавах. Акрамя мёду і прадукцыі з пчалінага воску, на кірмашы выстаўляюць свае вырабы народныя ўмельцы Прыдняпроўскага краю. Сярод іх – і майстры Краснапольскага раённага дома рамёстваў. Вырабы з саломы, тэкстылю і тканіны, ганчарныя вырабы прыцягвалі наведвальнікаў.
Побач разгарнулася выстава слаўгарадскага рамесніка Валерыя Талейка, які спецыялізуецца на вырабах з дрэва. У асноўным гэта кухонны посуд: талеркі, міскі, разьбяныя дошкі, ступкі, скалкі і іншае. «Акрамя духоўных традыцый, удзел у гэтым святкаванні азначае зносіны з іншымі рамеснікамі, абмен вопытам і, канешне ж, магчымасць падзяліцца сваёй творчасцю», – адзначыў Валерый Уладзіміравіч.
На кірмашы маю ўвагу прыцягнула яшчэ адна цікавая сямейная пара з Магілёўскага раёна – Святлана і Іван Шэўцовы. Яны займаюцца вырошчваннем крымскай лаванды і вырабамі з яе: букеты, эфірныя алеі, соль для ванны, ароматызаваныя сашэ, бомбачкі для ванн, спецыі і многае іншае. «Лаванда патрабуе правільнага догляду. Перш чым яе сушыць, асобна збіраем кожны калосак асаблівай спеласці, фарміруем букецікі. Нядаўна асвоілі новую для нас тэхналогію – выраб гідралата з лаванды для твару. Вельмі асвяжае», – расказала Святлана Міхайлаўна.
Я люблю лаванду, таму не ўтрымалася і набыла гэтую душыстую прадукцыю.
У рамках святкавання Мядовага Спаса прайшоў і рэгіянальны фестываль «Народная прыпеўка-2025». У ім удзельнічалі ансамблі з Беларусі і Расіі – гарманісты, песняры, гумарысты. Краснапольскі народны калектыў ветэранаў «Дабрыня» атрымаў прызнанне журы і гледачоў за сваё выступленне: Раман Астапенка заняў другое месца сярод гарманістаў, Надзея Патапенка атрымала дыплом I ступені ў намінацыі “Прыпеўкі”, а сам калектыў быў адзначаны дыпломам удзельніка.
Месца спалучэння мінулага з сучаснасцю — падзагаловак
Галубая крыніца – гэта не толькі крынічнае цячэнне ці месца рэлігійных абрадаў, гэта жывая сведка багатай спадчыны нашых продкаў. За стагоддзі яна стала сімвалам адзінства народа, веры і надзеі на лепшае будучае.
Сёння гэта святыня працягвае аб’ядноўваць пакаленні людзей розных нацыянальнасцей і культурных традыцый. Нягледзячы на перамены часу, абрады захоўваюцца або ўзнаўляюцца дзякуючы шчырай веры ўдзельнікаў святкавання.
Галубая крыніца застаецца жывым мастом паміж мінулым і сучаснасцю – месцам духоўнага абнаўлення, натхнення для новых пакаленняў, каб захоўваць свае карані і традыцыі.
Няхай гэта святое месца працягне служыць крыніцай сілы для ўсіх тых, хто шукае аздараўленне цела і душы, нагадваючы нам пра важнасць павагі да спадчыны нашых продкаў і беражлівага стаўлення да прыроды.
